Łysa Góra – to szczyt o wysokości 594 m n.p.m. w Górach Świętokrzyskich, położony we wschodniej części pasma Łysogór w Nowej Słupi. Jest on drugim co do wysokości szczytem tego pasma, zaraz za Łysicą.

Łysa Góra jest znana z potężnego gołoborza znajdującego się na jej północnym zboczu. Gołoborza powstawały w plejstocenie, podczas zlodowacenia północnopolskiego (bałtyckiego) mniej więcej od 74 000 do 8 500 lat temu. W Górach Świętokrzyskich panował wtedy klimat peryglacjalny (przedpola lodowca), który warunkował silne procesy wietrzenia mrozowego piaskowców kwarcytowych.

Inaczej nazywana jest Świętym Krzyżem, a to ze względu na fakt, iż w klasztorze Misjonarzy Oblatów znajdującym się na szczycie znajdują się relikwia Krzyża Świętego. Tradycja utrwalona w najstarszych monografiach przekazuje, że drzewo krzyża pochodzi z Węgier. Możliwe, że przywiózł je Bolesław Krzywousty, który po zabiciu Zbigniewa udał się na pielgrzymkę do Samogyvar. Według legendy, relikwie zostały podarowane opactwu przez węgierskiego królewicza Emeryka, który zgubił się w lesie w pogodni za jeleniem. W zamian za odnalezienie drogi, anioł polecił mu zostawić na górze to, co ma najcenniejszego – relikwie. Relikwie znajdują się w kaplicy Oleśnickich złożone w pancernym tabernakulum. Drzewo Krzyża Świętego zostało uformowane w krzyżyk o podwójnym ramieniu i oprawione w bogato zdobioną blachą. Taki krzyż jest zwany karawaką i w XVII i XVIII wieku uchodził za cudowną obronę przed zarazami.

Kaplica oleśnickich to cenny zabytek wczesnego baroku zbudowany na zrębie starego kapitularza. W pierwszym okresie służyła jako kaplica grobowa rodu Oleśnickich. W 1723 roku przeniesiono do niej Relikwie. Uwagę przykuwają tu freski szkoły włoskiej w kopule. To miejsce wyciszenia i całodniowej modlitwy. 

Na Świętym Krzyżu mieści się również na południowej ścianie kościoła krypta. Spoczywają tu benedyktyni, którzy zamieszkiwali Święty Krzyż od 1776 r. aż do kasaty opactwa w 1819 r. W pomieszczeniu z lewej strony znajdują się zmumifikowane zwłoki księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, jego portret oraz sztaluga z jego biografią. W historii Polski książę zapisał się jako znakomity wódz, taktyk i organizator wielu wypraw wojennych.

Z kościelnej wieży rozpościera się jeden z piękniejszych widoków na Świętokrzyski Park Narodowy. Warto też zajrzeć do muzeum Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

Łysa Góra to również dawne miejsce spotkań pogan, a także według wielu podań czarownic, które na Łysą Górę miały przylatywać na miotle.  Legenda głosi, że na Łysej Górze spotykały się czarownice. W ciągu dnia wyglądały jak zwykłe kobiety, nocą przeobrażały się w czarownice. Ich atrybutem była miotła, na której przylatywały na szczyt góry i tam odprawiały swoje tajemne czary. Sabat czarownic kończył się wraz z pianiem koguta, wczesnym rankiem.

Najbardziej popularnym szlakiem prowadzącym na Łysą Górę jest ten rozpoczynający się w Nowej Słupi. Innym wariantem zdobycia tej góry jest wędrówka asfaltową drogą z Huty Szklana, czy szlakiem czerwonym z Trzcianki.

Polecamy 

turystykabezgranic