Położony na skalistym wzgórzu nad Rabą, a ściślej nad Jeziorem Dobczyckim, powstałym ze spiętrzenia wód Raby. Zapora jeziora wsparta jest o wzgórze zamkowe.

Prawdopodobnie już na początku XIV wieku istniała tutaj ukształtowana warownia. Po raz pierwszy źródła pisane wspominają o zamku w 1362 r., jednak już wcześniej miejsce to było ufortyfikowane, ponieważ w 1311 r., podczas trwającego w Krakowie buntu wójta Alberta, król Władysław I Łokietek właśnie w Dobczycach wydał dokument pozbawiający dóbr zbuntowanych mieszczan krakowskich. W kolejnych wiekach zamek doczekał się gruntownej przebudowy. Składał się z zamku górnego i dolnego.W czasach Kazimierza Wielkiego mury miały od 5 do 9 metrów grubości, a zamek był silnie ufortyfikowaną twierdzą. W 1398 roku zamek był miejscem pobytu króla Władysława Jagiełły i jego żony Jadwigi. W 1467 r. zamek opanowali „Bracia Żebracy”, czyli niepłatni polscy żołnierze, których z zamku wyrzuciły wojska starosty krakowskiego Mikołaja Pieniążka i następnie zdobyły ich ufortyfikowaną siedzibę na Górze Wapiennej, nazwanej po tym wydarzeniu „Trupielec”. Na zamku Jan Długosz nauczał dzieci Kazimierza Jagiellończyka - królewiczów Zygmunta, Aleksandra, Władysława, Fryderyka, Jana i Kazimierza. W 1473 r. przez kilka miesięcy przebywał tu królewicz Kazimierz po powrocie z nieudanej wyprawy po koronę węgierską.Ród Lubomirskich, który władał zamkiem od 1585 roku, przebudował gotycką twierdzę na renesansową rezydencję w latach 1593-1594. Założono wtedy zegar na wieży, wzniesiono kaplicę w miejscu bramy z XIII w. i wybudowano fontannę. W 1611 r. odbyło się tu wesele córki Sebastiana Lubomirskiego, Barbary z Janem Zebrzydowskim, na które przybył biskup krakowski Piotr Tylicki. W 1620 r. zamek miał 70 pomieszczeń i 3 wieże.Zamek nie ucierpiał w trakcie pierwszego potopu szwedzkiego. W 1660 r. starosta Michał Jordan wzmocnił mury warowni, jednak podczas drugiej inwazji Szwedów w 1702 roku zamek został zniszczony i odtąd zaczął podupadać. W XIX w. zaczęto go stopniowo rozbierać. Dopiero po 1901 roku przeprowadzono tutaj pierwsze prace zabezpieczające. W 1960 roku za sprawą nauczyciela Władysława Kowalskiego (późniejszego kustosza) rozpoczęto na wzgórzu zamkowym prace wykopaliskowe. Po wielu latach prac odrestaurowano i odbudowano część zamku. Powstało tutaj muzeum PTTK. Atrakcją wzgórza zamkowego jest punkt widokowy na Pogórze i Beskidy.

Muzeum Regionalne PTTK im. Władysława Kowalskiego w Dobczycach, zwane popularnie zamkiem i skansenem powstało w 1963 r. staraniem ówczesnych członków PTTK w Dobczycach. Placówka nadal jest prowadzona przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.Składa się z dwóch części: odrestaurowanych ruin średniowiecznego zamku oraz skansenu architektury drewnianej. Początki skansenu sięgają 1967 roku. W ciągu kilkunastu kolejnych lat na wzgórze zamkowe przeniesiono kilka cennych obiektów architektury drewnianej z okolicznych miejscowości. Obecnie skansen tworzą cztery zabytkowe budynki oraz specjalne zabudowania powstałe dla celów ekspozycyjnych i magazynowych.

Co warto zobaczyć

Sala Historyczna: Sala ekspozycyjna przedstawiająca dzieje miasta Dobczyce oraz miejscowego zamku

Sala Tortur: Loch więzienny W dawnym zamkowym lochu więziennym urządzono zainscenizowaną salę tortur. Miejsce pracy kata, którego zadaniem było „badanie” podejrzanych i wykonywanie wyroków sądowych

Kaplica zamkowa: Prawdopodobnie w tym miejscu miało się znajdować jedno z wejść do warowni. Później przebudowano je na obiekt sakralny.

Studnia (Spiżarnia): Na środku górnego dziedzińca znajduje się studnia wykuta w skale o głębokości 8 m.

Karczma: Największy budynek drewniany w dobczyckim skansenie. Pochodzi z 1830 r. i został przeniesiony z Krzyszkowic koło Myślenic

Ciekawostki

3 maja ulicami Dobczyc odbywa się przemarsz orszaku królewskiego do zamku na wzgórzu Starego Miasta. W taki sposób uroczyście inaugurowany jest sezon turystyczny połączony z obchodami Święta 3 Maja. Na przybyłych gości czekają na wzgórzu różne atrakcje: walki rycerskie i zabawy plebejskie, spotkania z twórcami ludowymi, kiermasz i warsztaty rzemieślnicze oraz degustacja potraw regionalnych.

Lokalizacja na mapie                                                                                                                                                                                                 Muzeum Regionalne w Dobczycach

Fotografie własne (sierpień 2008)

autor Bogdan